Psychologische veerkracht en financiële zorgen

Horror rekeningen en nare brieven van advocaten vallen doorgaans op vrijdag of op zaterdagmorgen op je deurmat: slim, want dan moet je eerst afkoelen en kun je niet meteen reageren. In het weekend zijn afzenders immers altijd onbereikbaar. Althans dat is mijn ervaring. En ja, helaas heb ik ervaring met dit soort zaken. Mijn scheiding draaide spijtig genoeg uit op een vechtscheiding rondom financiën: mijn ex weigerde kinderalimentatie te betalen. En ik ben ooit door Essent aangeslagen voor een jaarverbruik van 11.000 kWh of kuub gas, dat heb ik verdrongen. In beide situaties voelde ik me vermorzeld door het systeem. Ik had zo mijn best gedaan om te zorgen voor financiële balans voor mijn twee, toen nog kleine, kinderen en mijzelf en het was weg. Ik was geen moeder die haar hand ophield en thuis op de bank zat duimen te draaien. Ik werkte hard als docente Nederlands, maar ik kon door de financiële tegenslag niet meer rondkomen.

Wiet op zolder

Essent had de meterstanden opgenomen en gas of elektra was torenhoog. Ik begreep er niets van, want we hadden normaal gedaan. De kinderen en ik waren overdag naar school en dan was nagenoeg alles uit. Hoe was het dan mogelijk dat je zoveel verbruikt? Ik kreeg zelfs de vraag of ik niet toevallig een wietplantage op zolder had?! Of dat mijn buren illegaal van mij aftapten?! Mijn verbruik was goed voor het energieverbruik van zo ongeveer het hele rijtje huizen. Op mijn hulpvraag kreeg ik een afwerend antwoord: ik kon een netbeheerder inschakelen (de extra kosten waren voor mij) of een advocaat inhuren (die kosten waren ook voor mij). Ik heb gehuild, geargumenteerd, geschreeuwd… Niets mocht baten. Bij Essent kwam ik niet voorbij de telefonistes, want zij mochten destijds niemand doorverbinden.

Hij vertrok...

Toen mijn ex een nieuwe relatie kreeg, begon de kinderalimentatie hem tegen te staan. Hij startte met het via de rechter aanvragen van een verlaging en al vlot bedacht hij een methode om er helemaal mee te stoppen. Hij immigreerde naar een zonnig oord en draaide de alimentatiekraan helemaal dicht. Van de een op de andere dag zat ik zonder de noodzakelijke aanvulling op mijn gezinsinkomen. Als moeder, kostwinner en docente had ik die aanvulling hard nodig, want zo hoog waren de salarissen niet. Destijds duurde het zo’n twintig jaar voor je in het onderwijs op je max zat en een onderwijssalaris was eigenlijk onvoldoende om als alleenverdiener een gezin draaiende te houden. Natuurlijk heb ik gebeld met een advocaat en met een instantie die alimentatie int van onwillige ouders, maar mijn ex was zo slim om in een land te gaan zitten waarmee Nederland geen verdrag had, dus ik kon fluiten naar mijn geld.

Duveltje in een doosje

Deze twee situaties gebeurden in een periode van zes jaar. Ik was nauwelijks de ene situatie te boven of de andere volgde. Op dat moment voelde ik mij uit mijn schoenen geslagen, achteraf ben ik, ondanks de ellende, een beetje trots op mijzelf dat ik heb overleefd. Ik was toen nog niet bekend met termen als psychologische veerkracht en ACT, maar ik realiseer me nu dat ik mede dankzij die ingrediënten heb overleefd. Onbewust hanteerde ik al veel principes van ACT.

Veerkracht

Enkele jaren geleden ontdekte ik dat mijn manier van met vervelende dingen omgaan psychologische veerkracht heet. Als je daarover meer wil lezen, dan raad ik je dit wetenschappelijke artikel aan uit het tijdschrift De Psycholoog of dit artikel uit Psychologie Magazine. Na mijn coachopleiding kwam ik in aanraking met ACT (acceptance & commitment therapy) en ik ontdekte dat het doel van ACT is mensen te helpen hun psychologische veerkracht te vergroten. Ik voelde me meteen aangesproken, omdat ik al deels onbewust leefde volgens de ACT-principes en sindsdien ben ik bewust bezig me steeds verder te bekwamen in ACT.

Hoe kan ACT jou helpen bij jouw financiële problemen?

Op wat voor manier kan alles wat ik hierboven heb gezet jou helpen uit die financiële rotsituatie te komen? Ik kan je al vertellen dat elke avond visualiseren dat je de loterij wint niet tot de mogelijkheden hoort. ACT is geen oplossingsgerichte therapie, maar het daagt je uit om te stoppen met vechten, een plan te bedenken dat bij jou past en te gaan doen. Als je nog even hebt, dan neem ik je graag mee in hoe dat eruit zou kunnen zien. Ik schrijf bewust 'zou kunnen zien', want je snapt vast wel dat ieder mens en iedere situatie om een andere benadering vraagt.

Ik ga hier geen lesje ACT geven, want daarop zit je waarschijnlijk niet te wachten. Ik ga proberen het te integreren in stappen die je zou kunnen nemen als er een afschuwelijke rekening op je deurmat valt:

1. Je opent een envelop en daarin zit een factuur die helemaal niet redelijk is. Je moet bijvoorbeeld opeens 400 procent meer betalen voor je energie. Dat betekent dan bijvoorbeeld 800 euro per maand in plaats van 200 euro per maand. Heel logisch dat de angst je om het hart slaat, want je weet dat het geen foutje is, omdat de media vol staan met dit soort ellende. Was het eerst nog een soort van ver-van-je-bed-show, nu ben jij ook aan de beurt.
2. Natuurlijk is het goed om iets met je emotie te doen: bel mensen die je na staan en huil en klaag maar eens goed. Als je die emotie geen ruimte geeft, dan komt hij eruit als een fikse migraineaanval of ander lichamelijk ongemak.
3. Als je uitgeklaagd en gehuild bent, dan kun je twee dingen doen. Je gaat in bed liggen, trekt het dekbed over je heen en je doet niet meer mee. Of je gaat het aan. Ik zou voor het laatste kiezen, omdat dat beter bij mij past.
4. Dat betekent dat je eerst moet gaan kijken waar je staat. Pak je bankapp erbij en selecteer de laatste drie maanden. Noteer alles wat binnenkomt en eraf gaat en maak een overzicht. Is er ruimte om die extra kosten op te vangen? Is er ruimte om die extra kosten deels op te vangen? Heb je ergens een potje? Of is er misschien helemaal geen ruimte? Als er ruimte is, dan zou ik mijn verlies nemen en gewoon die rekening gaan betalen. Jammer van je zuurverdiende geld, maar je wil geen conflict met een schuldeiser. Heb je maar ten dele ruimte of is er helemaal geen ruimte, dan moet je aan de slag.
5. Start met de check of je ook overbodige uitgaven hebt. Denk daarbij aan onnodige verzekeringen, abonnementen (ook van de sportclub) etc. Gelukkig zitten we vlak voor 1 november. Je kunt dus ook eens kritisch kijken naar jouw zorgverzekering. Ben je oververzekerd, dan kun je overstappen naar een goedkopere. De meeste mensen zullen op die manier iets kunnen besparen. Elk tientje dat je zo verdient, is er één. Je zal soms weerstand voelen om ergens op te bezuinigen. Dat heeft te maken met de gedachten en oordelen die je hebt over die kostenpost. Ik denk bijvoorbeeld aan een lidmaatschap van één van je kinderen op iets. Wellicht heb je de gedachte of het oordeel dat je nooit op iets van je kinderen mag bezuinigen, want zij hebben recht op een onbezorgde jeugd. Hoe onbezorgd is die jeugd als vader of moeder ’s nachts niet slaapt van de financiële ellende? Dus hoe essentieel is dat lidmaatschap nu echt? Praat er eventueel over met mensen uit je omgeving, zodat je voor jezelf een goed verhaal hebt om zo’n kostenpost te schrappen of aan te houden. Dat maakt het voor jezelf gemakkelijker om achter een keuze te gaan staan.
6. Als je helemaal inzichtelijk hebt hoe je ervoor staat en flink hebt bezuinigd, dan kun je verder. Als er dan nog een gat zit tussen wat je moet betalen en wat je hebt, dan kun je daar een oplossing voor vinden. Om het gat te vullen heb je extra geld nodig. Om aan extra geld te komen zijn er een paar opties. Ik noem er enkele:
   1. Je kunt naar de schuldeiser gaan, je situatie voorleggen en vragen of hij wil meedenken in de vorm van een betalingsregeling bijvoorbeeld;
   2. Je kunt naar familie gaan en vragen of ze kunnen helpen;
   3. Je kunt naar een bank gaan en lenen;
   4. Je kunt iets van waarde (dat je bezit) verkopen;
   5. Je kunt naar je werkgever gaan en vragen of je een voorschot kunt krijgen op je dertiende maand en/of vakantiegeld;
   6. Je kunt naar je werkgever gaan en vragen of je extra uren kunt maken;
   7. Je kunt naar je werkgever gaan en vragen of er een lening mogelijk is;
   8. Je kunt per direct op zoek gaan naar een extra baan en je hebt geluk, want de arbeidsmarkt heb je mee;
   9. Je kunt naar de gemeente gaan, want zij hebben een financieel loket voor mensen die niet rond kunnen komen. Zij kennen soms loketten, potjes en wegen die wij niet verzinnen. Deze optie moet je zeker opnemen in je plan. Je kunt hem als eerste of als laatste in je plan zetten.
7. Wat slim is, dat is dat je je vervolgens afvraagt welke optie het beste bij jou past. Lig je wakker van een lening, dan doe je er goed aan om een andere optie te kiezen. Ben je niet in de positie om met je werkgever te gaan praten, bekijk de andere opties dan goed. Maak voor jezelf een lijstje met de meest kansrijke optie bovenaan en de minst kansrijke onderaan. Misschien zie je zelf nog andere opties?
8. Natuurlijk krijg je last van jouw gedachten en oordelen over bovenstaande opties. Daar horen ook allerlei emoties bij en schaamte is wel de eerste die ik zou voelen. Zeker als ik mijn werkgever om iets zou moeten vragen. Maar aan de andere kant: wat heeft een werkgever aan een werknemer die verteerd wordt door zorgen? Het zal je verbazen hoeveel werkgevers willen helpen, zodat mensen in jouw situatie gewoon blijven presteren op hun werk. Hoe ga je dan om met die vervelende gedachten? Door je er bewust van te zijn wat je denkt en voelt en je af te vragen hoe redelijk het is. Het helpt vaak ook als je praat met mensen om je heen. Samen kun je dan onderzoeken of jouw vervelende gedachten reëel zijn of niet.

9. Als je jouw lijstje hebt gemaakt, dan is het zaak om er werk van te maken. Die fase kan je aanvliegen. Soms helpt het als je overweldigd wordt door negatieve gedachten en emoties om even te gaan zitten, je ogen dicht te doen en je ademhaling te tellen. Dan word je langzaam rustiger. Als je niet kunt slapen van de zorgen, zet dan eens een bodyscan aan (gewoon gratis op YouTube bijvoorbeeld). Ik slaap meestal als ik halverwege mijn benen ben. Zorg goed voor jezelf in deze lastige periode van je leven, want als je dat niet doet, dan kun je nooit jouw problemen oplossen.
10. Om in de doenfase te komen is het goed om een plan te maken. Welke optie ga je eerst uitwerken? Wat moet je daarvoor doen, met wie moet je praten? Wanneer ga je dat doen? Zo werk je de opties af. Niet alle mensen of instanties willen en kunnen met je praten of je helpen, maar de gemeente moet samen met je kijken naar wat jouw opties zijn. Sta open voor opties en mogelijkheden die je zelf niet hebt bedacht, want die kunnen ook heel zinvol zijn.
11. Geef jezelf vervolgens met regelmaat (bijvoorbeeld dagelijks) doe-opdrachten om systematisch uit de situatie te komen. Sta jezelf toe dat je trots op jezelf bent als je iets hebt bereikt. Net als dat ik tegenslag deel met mijn naasten, deel ik ook blije momenten met ze. Gewoon, omdat het me een goed gevoel geeft.

Hoe liep het met mijn Essent- en alimentatieprobleem af?

Zo ben ik destijds uit de problemen gekomen. Ik ging met Essent voor een betalingsregeling (en later bleek dat ik gelijk had, want het jaar daarna stond de teller op nul. Die bleek kapot en met behulp van mijn nieuwe rechtsbijstandsverzekering is mijn energieprobleem toen opgelost) en ik ben 120 procent gaan werken toen mijn ex de alimentatie stopzette. Het waren geen leuke oplossingen, maar ik kon daarna wel weer op eigen benen staan. Dat was me heel wat waard en dat gun ik jou ook!

Wil jij ook leven met ACT?